Spataderen/Varices
Het aderstelsel van de benen bestaat uit het oppervlakkige en het diepe systeem. Het oppervlakkig systeem is een netwerk van vele vaten die het been omhullen. Het oppervlakkig systeem verzamelt 10-20% van het bloed in de stamaders oftewel vena saphena Magna (VSM) en de vena saphena parva (VSP). Het diepe systeem bevindt zich in de beenspieren en tijdens het lopen trekken de kuitspieren zich samen, waardoor de aderen leeggedrukt worden. Men spreekt ook wel van een “kuitspierpomp”. Dit systeem verzorgt ruim 80% van de afvoer van het bloed vanuit de benen.
Normaal gesproken zorgen de klepjes in de aderen ervoor dat het bloed niet terug kan zakken. Wanneer de klepjes niet goed sluiten, stroomt het bloed minder goed omhoog en komt er meer druk op de ader te staan. Hierdoor wordt de ader uitgerekt en wijder. Door de toegenomen druk op de ader zullen steeds meer klepjes slecht sluiten en uiteindelijk wordt dit zichtbaar als spataderen. Spatader komen vaker bij vrouwen dan bij mannen voor. De medische term voor spataderen is varices.
ONSTAANSWIJZE:
Verschillende factoren zijn van invloed bij het ontstaan van spataderen.
Erfelijkheid: Spataderen zijn veelal erfelijk. Door aangeboren zwakte van het steunweefsel van de aderen kunnen spataderen ontstaan. In zeldzame gevallen zijn er in de beenaderen te weinig of helemaal geen kleppen aangelegd.
Zwaartekracht: Doordat de mens rechtop loopt zullen onder invloed van de zwaartekracht spataderen zich juist in de onderbenen gaan ontwikkelen. Lange mensen en mensen met een staand beroep zullen om deze reden ook eerder spataderen ontwikkelen.
Zwangerschap en hormonale invloeden: Zowel door hormonale invloeden als door een beperking van de terugstroom van het bloed in de aderen uit de benen naar het hart (door druk van de groeiende baarmoeder) ontstaan spataderen gemakkelijker tijdens de zwangerschap. De precieze invloed van de verschillende hormonen op het ontstaan van spataderen is nog niet geheel duidelijk, maar lijkt wel aanwezig.
Trombosebeen: Spataderen kunnen ook een gevolg zijn van een ziekte zoals bijvoorbeeld een trombosebeen. Bij een trombosebeen zijn enkele aderen binnenin het been verstopt geraakt door gestold bloed. Hierdoor zijn andere aderen aan de buitenkant van het been overbelast. Na een aantal jaren zullen veel mensen die een trombosebeen hebben gehad hierdoor last van spataderen krijgen.
Overgewicht: Bij overgewicht komt spataderen vaker voor.
Andere aandoeningen van het been: Aderontstekingen (=thromboflebitis), operaties en ongevallen kunnen aanleiding geven tot spataderen, doordat de kleppen beschadigd zijn geraakt en dus niet meer goed werken.
WAT ZIJN DE KLACHTEN:
In het algemeen wordt de blauwe verdikte of voelbare aderen vaak als storend ervaren. Als de spataderen klachten geven, is dat in de vorm van zwaar, loom gevoel in de benen. Deze klachten nemen toe in de loop van de dag, bij warm weer en lang staan. Soms heeft men vocht in de benen, jeuk, tintelingen of kan men de benen niet goed stil houden in bed (rusteloze benen) of nachtelijke kuitkrampen. In zeldzame gevallen is er sprake van pijn of bloeding uit een spatader. Door het niet goed terugstromen van het bloed naar het hart ontstaan er vochtophoping (oedeem) rond de enkels en kunnen op den duur eczeem, pigmentvorming, verharding van de huid en tenslotte een open been (ulcus cruris venosum) ontstaan.
DIAGNOSE SPATADER:
Door middel van een duplex apparaat worden met behulp van geluidsgolven lekkende kleppen op een monitor zichtbaar gemaakt. Dit onderzoek oftewel flebodiagnostiek is pijnloos. Het doel van het onderzoek is om te kunnen bepalen of een spatader behandeld kan worden en welk soort behandeling kan er worden gekozen. Naast mondelinge uitleg ontvangt u schriftelijke informatie over de gekozen behandeling.
BEHANDELINGEN:
Als er alleen kleine spataderen aanwezig zijn dan is ‘wegspuiten’ oftewel scleroseren de beste oplossing. Bij hele kleine vaten waar geen naaldje erin past dan kunnen die met een uitwendige lasertechniek behandeld worden.
Bij middelgrote vaten is scleroseren of ambulante flebectomie volgens Müller de beste optie.
Voor behandeling van hele grote vaten kan het beste inwendig worden dichtgebrandt (endoveneuze behandeling met de VNUS methode).
OVERZICHT BEHANDELINGEN:
Dit is een behandeling waarbij door middel van uitwendige druk (bijvoorbeeld verband of elastische kousen) de bloedstroom zo veel mogelijk wordt bevorderd. Voor het aanmeten van een elastische kous maakt u bij een kousen specialist oftewel een bandagist bij u in de buurt.
Bij deze vorm van behandeling wordt een dun slangetje via een kleine insteekopening in het been in een inwendige spatader gebracht. Bij de VNUS methode wordt de ader met radiofrequentie energie dichtgebrand. De behandeling geschiedt onder plaatselijke verdoving en onder steriele omstandigheden. Na de behandeling dient u gedurende 2-3 weken een elastische kous te dragen. U kunt uw dagelijkse activiteiten direct weer hervatten. Sporten is gedurende twee weken niet toegestaan. Pijnklachten na de behandeling worden zelden waargenomen. Af en toe worden bloeduitstortingen, gevoeligheid en zwelling van de behandelde spatader gezien. Door de hogere effectiviteit en geringere aantal bijwerkingen van deze twee methoden ten opzichte van operatieve methoden worden operaties tegenwoordig steeds minder uitgevoerd.
U mag niet behandeld worden met fillers als u zwanger bent en/of borstvoeding geeft of jonger dan 18 jaar bent. Als u ander vulmateriaal op de plek van behandeling heeft, mag u ook niet behandeld worden met de op hyaluronzuur gebaseerde filler. Tot slot wordt de behandeling afgeraden wanneer u last heeft van actieve herpes simplex (koortslip).
De ambulante flebectomie volgens Müller (ook wel kort gezegd “Müller”) wordt vooral gedaan bij spataderen van een grote zijtak of bij spataderen die op de voetrug of over de knie lopen. Belangrijke voordelen zijn dat de therapie onder lokale verdoving wordt uitgevoerd en dat er een snelle genezing optreedt na de behandeling. Onder plaatselijke verdoving worden kleine incisies (sneetjes) van 1-2 mm gemaakt in de huid boven de ader. Door deze kleine gaatjes wordt met een haakje het vat in stukken naar buiten getrokken. Deze behandeling heeft de grootste kans op blijvend resultaat met een snelle genezing. Nadeel is dat per behandeling een relatief beperkte lengte aan vat behandeld kan worden. Na de behandeling dient u minimaal 1 week een lange kous te dragen.
Bij het scleroseren wordt een vloeistof (= polidocanol) in de spatadertjes gespoten waarna de bloedvatwand gaat verkleven. De spatader verandert na een aantal weken in een verlittekend strengetje, waardoor geen bloed meer kan stromen. De andere bloedvaten nemen de functie over.
Vaak wordt een combinatie van verschillende technieken toegepast om het beste resultaat te verkrijgen. De‘behandelde’ vaten kunt u missen omdat de vaten niet goed werken. Onbehandelde spataderen kunnen zelfs op lange termijn problemen geven zoals vochtophoping, eczeem, vaatontstekingen, huidveranderingen en zelfs open been.
VOORUITZICHTEN:
De oorzaak van spataderen en omvang bepaalt min of meer het succes van de behandeling. Bij de ene persoon komen de spataderen snel terug, bij de ander blijven ze jaren weg. Wel kan elders in het adersysteem een nieuwe spatader ontwikkelen.